Mae storïau'n cael eu hadrodd ym mhobman ond nid yw stori pawb yn cael ei hadrodd, yn enwedig ar ein ffurf gelfyddydol, lle mae'r rhan fwyaf o operâu a berfformiwyd wedi canolbwyntio'n hanesyddol ar storïau y rhai sydd mewn grym ac yn cyflwyno golwg gyfyngedig ar y byd. Mae Opera Cenedlaethol Cymru yn ymwybodol o'r cyfle cyfyngedig y mae hyn yn ei gynnig. Roedd Tymor yr Hydref i fod i gynnwys perfformiad cyntaf ein comisiwn newydd Migrations sydd wedi'i ohirio tan 2021 oherwydd Coronafeirws. Mae hon yn opera hynod uchelgeisiol sy'n cynnwys chwe awdur o gefndiroedd amrywiol yn dod at ei gilydd i adrodd cyfres o storïau sy'n cyd-fynd â mudo drwy gydol hanes.
Yma rydym yn siarad ag un o awduron Migrations, Sarah Woods, sydd wedi creu'r fideo, Speaking for Change fel rhan o'n cyfres arlein Creu Newid, ar sut mae'n meddwl, gall y celfyddydau gynrychioli trawstoriad o bobl, adlewyrchu cymunedau, a chaniatáu i bobl eu gweld eu hunain ond hefyd pobl eraill.
Eglura 'Mae'r awdur Philip Pullman yn dweud: 'Ar ôl bwyd, cysgod a chwmnïaeth, storïau yw'r peth sydd ei angen arnom fwyaf yn y byd.' Mae'n swnio'n annhebygol – nes i ni feddwl am yr effeithiau mae storïau yn eu cael ar ein bywydau. Nid dim ond y rhai y gallem eu darllen mewn llyfrau, ond y rhai rydym yn eu cynnwys o'r cyfryngau a'r sgyrsiau rydym yn eu cael gyda'r rhai o'n cwmpas. Gall storïau newid popeth: sut rydym yn teimlo, pwy ydym yn meddwl ydyn ni, beth ydym yn meddwl sy'n bosibl yn y byd.
Gallant gyfleu syniadau a gwybodaeth bwysig a allai fel arall fod yn ddieithrio, yn rhy gymhleth, neu a allai achosi i bobl golli diddordeb; a gall helpu i drawsnewid gwybodaeth anodd a chymhleth yn rhywbeth dealladwy y gallwn weithredu arno.
Rydym i gyd wedi cael y profiad lle mae stori mae rhywun yn ei hadrodd i ni am berson arall yn newid ein barn amdanynt a sut ydym yn teimlo amdanynt. Mae'r storïau a ddywedwn fel cymdeithasau yn gwneud hyn ar raddfa enfawr. Yn aml, mae naratifau amlwg, a gariwyd bron yn anweledig mewn cymdeithas, yn atgyfnerthu rhagfarnau am grwpiau penodol o bobl. Mae'r hyn a welwn ar lwyfan yn union yr un fath. Fel artistiaid mae gennym gyfrifoldeb i graffu ein gwaith a sicrhau ein bod yn gwneud cyfraniad cadarnhaol i'r storïau y mae cymdeithas yn eu hadrodd.
Yn y ddrama gan Shakespeare, mae Hamlet yn dweud mai pwrpas chwarae yw, 'I ddal, fel pe bai, drych o flaen natur, i ddangos rhinwedd ei nodwedd ei hun, dirmygu ei delwedd ei hun, ac union oedran a chorff yr amser y mae ei ffurf a'i bwysau'. Rwy'n credu bod hwn yn dal i fod yn ddisgrifiad eithaf cywir o rôl y celfyddydau mewn cymdeithas. Ein gwaith fel artistiaid yw gofyn: Beth sydd angen ei ddatgelu? Beth sydd angen inni ddal y drych hwnnw i fyny ato?
Mae'r celfyddydau'n fan lle gellir adrodd pob math o storïau. Mae pa storïau sy'n cael eu hadrodd a gan bwy yn bwysig iawn. Yn ogystal, mae gan bob un ohonom sy'n ddigon breintiedig i ddal unrhyw fath o le yn y byd artistig, yn gorfforol neu fel arall, ddyletswydd i agor y gofod hwnnw a helpu i'w ddal yn dda - a'i roi i eraill hefyd. Mae'n rhaid i ni hefyd nodi ac ymwrthod ag 'esboniadau hollol resymegol' sy'n nodi pam na all pethau newid neu fod newid yn rhy anodd.
Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn i'r celfyddydau ddatgelu a herio naratifau amlycaf ein hamser. Mae gwybod bod y stori rydym yn ei byw yn un o lawer, bod dewisiadau o ran y storïau rydyn ni'n eu hadrodd ac mae'r camau rydyn ni'n eu cymryd yn galluogi i newid ddigwydd. Credaf hefyd, ar adeg o anghydraddoldeb enfawr ac anoddefgarwch cynyddol, y gall y celfyddydau adrodd storïau sy'n herio'r naratifau cynyddol hyn, i archwilio pa ran yr ydym yn ei chwarae yn hynny a sut y gallem fod ar fai.